Richard B Gillion

 

Y Dwyrain Pell

 

 

Roedd wedi bod yn daith hir.  Yr holl ffordd o gartref.  Yr hedfan.  Y cerdded.  Ffurfiau trafnidiaeth, weithiau fel twrist, weithiau fel person lleol, neu hyd yn oed fel eitem o fagiau.  I’r golwg achlysurol, dyma bentref swnllyd, llychlyd arall, efo’i seiniau a’r gweithreddau arferol.  I’r arsyllwr allanol, dyma ymweliad arall ar fy nghylchlen.  Ond yr adeg hon roedd gwahaniaeth enfawr.

​

Wedi amsugno teimlad y lle, y lliwiau, y synnau, yr aroglau, daeth yr amser i mi adael y pentref hwn, a’r math hwn o bentref, er mwyn fy narganfod fy hun, a phosibiliadau newydd.

​

Wrth i mi aros am y bws, penderfynais wrando ar gryno-ddisg roeddwn wedi ei brynu yn gynharach yr wythnos hon.  Nodau rhyw offeryn dieithr.  Doeddwn i ddim yn disgwyl rhythm troed-dapio, ond roeddwn yn disgwyl darn o gerddoriaeth efo ryw ddolen i afael ynddi.  Penderfynais adael i’r nodau gyd-fynd â synau’r dref nes iddyn nhw gyfuno gyda’i gilydd.

​

Cefais bwt gan rywun arall yn y ciw.  Pan edrychais i fyny, dyna lle roedd y bws.  Ac yno, ar y wal isel gyferbyn â ni, roedd chwaraewr rhywbeth yn debyg i sitar, yn tiwnio i fyny, ac yn chwarae’r un ymadrodd cerddorol, drosodd a throsodd, yr un dilyniant o nodau ag oedd ar fy nghrynoddisg.  Roedd fy nghlustffonau yn eu lle, ond doedd fy chwaraewr ddim ymlaen.  Rhaid fy mod wedi bod yn breuddwydio.  Doeddwn i ddim wedi switsio fy chwaraewr ymlaen o gwbl.

​

Ar y bws efo sêt i mi fy hun a’m bag ysgwydd, edrychais o’m cwmpas gan geisio peidio â bod yn rhy amlwg.  Roedd ’na ddynion efo sachau o lysiau, a merched efo rholiau o ddefnydd, neu gewyll o ieir.  Roedd rhai yn pendwmpian o fewn munudau, a rhai eraill yn sgwrsio’n egnïol.

Pob dwy neu dair milltir, stopiodd y bws ac aeth grŵp neu ddau o bobl oddi arno.  Wrth i’r clebran ddiffod, gwthiais y botwm chwarae ar fy nheclyn, a gallwn fod wedi tyngu bod y diwn yr un peth yn union ag yr un roedd yr hen chwaraewr sitar yn ei chwarae.  Edrychais yn fanwl ar fy chwaraewr cryno-ddisgiau – yn sicr roedd disg yn y peiriant, ac roedd yn cylchdroi.  Tynnais un o’m clustffonau.  Roedd y sŵn yn dod o’r peiriant, nid o ryw chwaraewr anweledig oedd yn cuddio ar y bws.

​

Cefais fy neffro gan ysgytiad wrth i’r bws lywio rhan arbennig o arw ar y ffordd.  Roedd y gerddoriaeth yn dal i chwarae, er bod fy narn-glustiau wedi’u disodli.  Troais o gwmpas a dyna lle roedd y dyn efo’i sitar, neu beth bynnag oedd yr offeryn.  Roedd rhaid i mi ei wynebu a’i herio.  Ond oedd gynnon ni iaith yn gyffredin?  Sut dych chi’n cyhuddo rhywun o ymyrryd â’ch breuddwydion?

​

Edrychais ar fy wats ac ar gyfeiriad cysgodau’r coed am gadarnhad.  Gwnes i amcangyfrif bod ’na dri chwarter awr cyn i ni gyrraedd y cyrchfan, sef diwedd y ffordd.  Roedd rhaid i’r dyn fod yn mynd i’r deml.  Byddwn yn siarad ag o wedyn.

​

Er gwaethaf y lleoliad egsotig, doedd ’na ddim llawer i’w weld – roedd y coed yn rhy agos.  Roedd ceisio canolbwyntio arnynt yn fy ngwneud i’n bensyfrdan.  Well i mi gau fy llygaid a gadael i’r gerddoriaeth fy helpu ymsuddo i lefel is o ymwybyddiaeth.

​

Dyna wich o’r brêcs a diwedd y ffordd.  Doeddwn i ddim ar frys i adael y bws oherwydd y dyn efo’r offeryn llinynnol, oedd yn dod â’i dôn i ben.  Wrth droi i’w weld o’n straffaglu efo’i sitar, neu beth bynnag oedd o, welais i ddim ond seddi gwag yr holl ffordd i gefn y bws.  Switsiais fy chwaraewr bant.  Doedd popeth ddim yn taro deuddeg.  Byddai’r awyr ffres yn dod â fi ataf fy hun.  Ymddiheurais i’r gyrrwr a diolch iddo’n frwd.  Camais oddi ar y bws, gan giledrych trwy’r cysgodion cryfion.

​

Arwyddwyd y llwybr i’r deml yn dda ac roedd yn amlwg i’w ddilyn.  O fewn pum’ munud roeddwn mewn llannerch efo cylch o ddynion yn eistedd yn ddisgwylgar.  Troeson eu hwynebau tuag ataf yn wenau i gyd.  Roedd y distawrwydd yn gweiddi arnaf.  Wedyn camodd dyn i mewn i’r cylch.  Roedd ei wyneb yn adnabyddus ar unwaith, hyd yn oed heb ei sitar.

 

Dwedodd yn glir iawn, “Croeso.”

2018